..:: UYAP, Avrupa Birliği Komisyonu ve Avrupa Konseyi “Adaletin Kristal Terazisi” yarışmasında İkinci olmuştur::..
Avrupa Birliği Komisyonu ve Avrupa Konseyi tarafından düzenlenen Adaletin Kristal Terazisi (The Prize "Crystal Scales of Justice") yarışmasının ödül töreni 23-25 Ekim 2008 tarihleri arasında İtalya'da Sicilya'nın ikinci büyük şehri olan Catania şehrinde yapılmıştır. Adaletin Kristal Terazisi ödülü jüri üyeleri 02 Ekim 2008 tarihinde Brüksel'de toplanarak Avrupa hukuk ağından 38 proje arasından 4 projeyi finale taşımış ve birinciliğe aday olarak seçmiştir.
Avrupa Konseyi ve Avrupa Komisyonu tarafından organize edilen bu yarışma yargıda kaliteyi artırmaya yönelik yenilikçi projeleri teşvik ile Avrupa Özel Hukuk Günü dolayısıyla 2005 yılından itibaren mahkemelerin organizasyonu veya özel hukuki prosedürleri hakkında yeni aydınlatıcı metotlar bulma amacıyla yapılmaktadır.
Birincilik ödülü “Basit Konularda Arabuluculuk Projesi” ile İngiltere’ye (Birleşik Krallığa) verilmiştir. Adalet Bakanlığı tarafından yürütülen UYAP, finale kalan diğer iki proje ile beraber ikinciliği paylaşarak jüri özel ödülünü almıştır. Basit Konularda Arabuluculuk Projesi (İngiltere) : Bahse konu projede gönüllü olarak arabuluculuk vazifesini üstlenen ve sayıları şimdilik 22’yi bulan arabulucular vasıtasıyla uyuşmazlıkların mahkeme önüne gelmeden çözülmesi sağlanmaktadır. 2007 yılı Nisan ayından itibaren bu şekilde çözülen uyuşmazlık sayısı ise 4.000’e ulaşmıştır. Tamamen gönüllülük esasına göre işleyen aracılık işlemi yüz yüze olabildiği gibi telefonla (%97.si) da yapılabilmekte ve hiçbir kısıtlamayı da içermemektedir. Aracılık hizmeti ücretsiz olarak yapılmaktadır.
Juri üyeleri
• Christian BALDUS, Professors of law, Germany (Almanya, Hukuk Profosörü)
• Domenico DAMASCELLI, Notary, Italy (İtalya, Noter)
• Irakli ADEISHVILI, judge, Georgia (Gürcistan,Hakim)
• Outi KEMPPAINEN, Contact point of European judicial network, Finland ( Avrupa Yargı Network Kontak noktası, Finlandiya)
• Maria da Conceiçao OLIVEIRA, Mediator and Lawyer , Portugal (Arabulucu ve Avukat, Portekiz)
• François PAYCHERE, Judge at the court of justice of Geneva, Switzerland (İsviçre Cenevre Adliyesi Hakim)
• Nikola PROKOPENKO, Ministry of Justice, “ The former Yugoslav Republic of Mecadonia” ( Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı Temsilcisi )
• Kasia LACH, European Commission, Avrupa Komisyonu
• Stephane LEYENBERGER, Council of Europe , Avrupa Konseyi
Jüri özel ödülünü alan diğer projeler ise:
Paris Barosu (Fransa) :
Kardeş Hukuk Birliği adındaki kurum bu çalışması ile 2003-2007 yıllarında 13.000 Fransız’a mahkeme heyeti ve taraflar arasında iletişim sağlamaktadır. Adli yardım mahiyetindeki bu proje ile baro avukatları mahkeme ve taraflar arasındaki köprüyü sağlamaktadır
Milan Mahkemesi (ltalya)
2007 yılında Milan'da ödeme emirleri için dilekçelerin bilgisayar sistemi ile yollanması ile başlamakta, olay dosyasında, borçlunun kendisine emirden haberdar edildiği süreye kadar her işlem kağıtsız olarak yapılmakta, avukatlar ve mahkeme ofislerinin arasında bütün iletişim bilgisayarlar sayesinde gerçekleştirilmektedir.
Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP)(Türkiye):
Davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılması, anayasal bir ilkemiz olup, yargının görevidir. Bilgi toplumu çağında yargının, artan kamusal taleplerle birlikte üzerine düşen görevi yerine getirmesi, hızlı, etkin, verimli ve güvenilir şekilde çalışabilmesi için bilgi ve haberleşme teknolojileri ile entegre bir yapı içinde, dinamik bilgi tabanlı çözümlerden azamî oranda faydalanmak zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Bu amaçla üretkenliği ve verimliliği artırmak için geliştirilen; ölçeklenebilir, çoklu-kullanıcılı ve iş odaklı yönetim bilişim istemlerinden biri olan Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) devreye konulmuştur.
UYAP; günümüzün gerekli tüm teknolojik gelişmelerini kullanarak, Adalet Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatının, bağlı ve ilgili kuruluşlarının, adli ve idari tüm yargı ve yargı destek birimlerinin (Cumhuriyet başsavcılıkları, mahkemeler, icra ve iflas daireleri, ceza infaz ve ıslah kurumları, adli tıp birimleri, denetimli serbestlik birimleri) donanım ve yazılım olarak iç otomasyonunu ve benzer şekilde bilgi otomasyonu sistemlerini kurmuş kamu kurum ve kuruluşları ile dış birim entegrasyonunu sağlayan ve e-Dönüşüm sürecinde e-Devletin e-Adalet ayağını oluşturan bir bilişim sistemidir.
Bugün itibariyle UYAP ülkemizde yargı birimlerinin yaklaşık % 100’ünde işletimde olup, her türlü yargısal ve idari faaliyetler bu sistemle elektronik ortamda yürütülmektedir.
UYAP ile merkezi bir bilgi sistemi kurulmuş ve bu sistemde yargı ve yargı destek birimleri arasında fonksiyonel tam entegrasyon sağlanmıştır.
UYAP, elektronik imza alt yapısına uygun olarak geliştirilmiştir. Bu yapının sonucu olarak UYAP kapsamındaki yargı birimleri ile idari birimlerin tüm bilgi ve belgeleri doğru ve tutarlı, değişmez ve güvenli bir şekilde merkezi bir yerde güvenli elektronik ortamda saklanmakta ve yetkisiz erişimlere izin verilmemektedir.
UYAP’ın tam entegrasyonu ve merkezi elektronik ortamda tutulan arşivi sayesinde, doğru ve tutarlı bilgi mevzuatın tanıdığı yetkiler çerçevesinde başta hâkim ve savcılar ile yargı personeli olmak üzere tüm kullanıcıların paylaşımına açılmaktadır. Kullanıcılar bu bilgilere ihtiyaç duyduklarında hızlı ve kolayca ulaşabilmekte, keza, yargı birimleri de aralarında her türlü bilgi ve belge alış verişini elektronik ortamda ve anlık denebilecek kısa sürelerde gerçekleştirmektedir.
Bilgi ve belgeler merkezi sistemde tutulduğundan ve ihtiyacı olan her birimin kullanımına açıldığından sisteme mükerrer veri girişi engellenmektedir.
Öte yandan UYAP kapsamında diğer kamu kurum ve kuruluşlarının bilgi sistemleriyle entegrasyon çalışmaları yapılmış ve yapılmaya devam edilmektedir. Bu çerçevede entegrasyon sağlanan Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü-Adli Sicil Bilgi Sistemi’nden sabıka kayıtları, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü-MERNİS’ten nüfus kayıtları ve Adres Kayıt Sistemi’nden adres kayıtları, Emniyet Genel Müdürlüğü-POLNET’ten ehliyet kayıtları, Merkez Bankasından döviz kurları, sistem üzerinden otomatik olarak alınabilmektedir.
UYAP ile İçişleri Bakanlığı-KİHBİ sistemi arasında sağlanan entegrasyon sonucu, kolluk kuvvetleri tarafından UYAP üzerinden aranan (hakkında yakalama emri ya da tutuklama kararı bulunan) kişilerin sorgusu yapılabilmektedir.
PTT ile sağlanan entegrasyon sonucu tebligatların akıbetleri hangi postacıda olduğuna varıncaya kadar UYAP sistemi üzerinden takip edilebilmektedir.
UYAP ile Yargıtay Bilgi Sistemi arasında gerçekleştirilen entegrasyon ile temyiz edilen dosyaların sistem üzerinden Yargıtay’a gönderilmesi ve geri dönüşü sağlanmaktadır.
Yargıtay’ın UYAP Sistem Merkezi, Yüksek Seçim Kurulu-SEÇSİS’in ise UYAP bilişim ağı alt yapısını kullanabilmesi sağlanmaktadır.
UYAP uygulamaları içerisinde yargının hızlanması için mahkemelerde ve Cumhuriyet savcılıklarında iş yoğunluğu, yasa değişikliği ve benzeri hususlardan kaynaklanan maddi hata ve usul hatalarının asgari seviyeye indirilebilmesi için tüm süreçlerde öneri ve uyarılarda bulunacak "Karar Destek (Uyarı) Sistemi" geliştirilmiştir. Sistemde 2.300 civarında uyarı (duruşmanın gizli yapılması gerektiği, sanığın öldüğü, sanık hakkında başka yerde aynı suçtan dosyanın varlığı gibi) bulunmakta olup, bunların artırılması ya da azaltılması mümkündür. Söz konusu uyarılar yargı bağımsızlığı ilkesi nedeniyle hâkim ve Cumhuriyet savcıları için bağlayıcı değildir. Bir başka deyişle hâkim ve Cumhuriyet savcısı uyarıyı dikkate alıp almamakta serbesttir.
Yine UYAP kapsamında e-imza alt yapısına uygun olarak çalışan, fonksiyonel kapsamdaki uygulamalara girdi olarak gelen veya bu uygulamalar dâhilinde üretilen tüm evrakların elektronik ortamda yönetimini, onay işlemlerinin gerçekleştirilmesini, arşivlenmesini sağlayan “Doküman Yönetim Sistemi (DYS)” geliştirilmiştir.
UYAP kapsamında bulunan “Avukat Bilgi Sistemi (Avukat Portalı)” ve “Vatandaş Bilgi Sistemi (Vatandaş Portalı)” aracılığıyla avukatlara ve vatandaşlara da internet üzerinden on-line yargı hizmeti sunulmaktadır. Avukatlar, internet üzerinden, yetkileri dâhilinde sistemdeki vekâleti bulunan dava dosyalarını (vekâleti bulunmayan dava dosyalarını da ilgili hâkiminden onay alarak) inceleyebilmekte, bu dosyalardan suret alabilmekte; elektronik imza ile sistemdeki dava dosyalarına evrak katabilmekte, yeni dava dosyası açabilmekte ve on-line harç ödeyebilmektedirler. Vatandaşlar ise internet aracılığıyla T.C kimlik numaralarını kullanarak UYAP kapsamında adli ve idari yargı birimlerinde görülmekte olan dava dosyalarının belli başlı safahat bilgilerini (duruşma günleri, dosyanın Yargıtay’dan dönüp dönmediği gibi) görebilmektedirler.
Dava bilgileri de dâhil olmak üzere, UYAP Adalet, Avukat, Vatandaş ve diğer portallar üzerinden yapılan işlemler ile UYAP bünyesinde yayımlanan atama ve yer değiştirme gibi bilgilerle ilgili uyarı, bilgi, veri ve duyuruların, kısa mesaj (SMS) aracılığı ile kullanıcılara sunulabilmesi amacıyla yapılan “UYAP SMS Bilgi Sistemi” tamamlanarak, 01.04.2008 tarihi itibariyle TÜRKCELL, TELSİM ve AVEA kullanıcılarının hizmetine sunulmuştur.
UYAP SMS Bilgi Sistemi; mahkemeler, Cumhuriyet savcılıkları ve icra daireleri gibi adli birimlerce gerçekleştirilen ve taraflara iletilmesi gereken bilgi, veri ve duyuruların GSM Operatörleri aracılığıyla avukatlara ve ilgili kişilere SMS yolu ile sunulmasını sağlamaktadır. Bu sistem sayesinde, adli makamlardaki yetkililer, UYAP portalları üzerinden işlemlerini onayladıkları anda otomatik olarak ilgili kişilere SMS gönderilmektedir.
Proje çerçevesinde geliştirilen “Bilgi Bankası” ve kişisel bilgisayarlara kurulabilecek “UYAP Mevzuat Programı” sayesinde tüm mevzuat ve içtihatlar en güncel haliyle hâkim ve savcılarımız ile diğer yargı personelimize ve hatta vatandaşlarımıza bilgi olarak sunulmaktadır.
UYAP ile hâkim ve savcılar ile tüm yargı personelimize birer adet “@adalet.gov.tr” uzantılı e-posta adresi tahsis edilmiştir. Bunu yanında hâkim ve savcılar ile yargı personelinin hukuksal, mesleki, kültürel vb. konularda bilgi alış verişinde bulunabilmeleri amacıyla oluşturulan “Serbest Kürsü (Sanal Tartışma)” iletişim platformu (http://tartisma.adalet.gov.tr/) hizmete sunulmuştur.Kullanıcılara 7/24 internet erişim imkânı da verilmektedir.
UYAP’ın Yargı Sistemine Katkıları
UYAP'ın yargı sistemine adalet, hız, doğruluk, tutarlılık, şeffaflık, etkinlik ve verimlilik getiren; zaman, maliyet ve işgücünden tasarruf sağlayan, usulsüzlük ve yolsuzlukları önleyen katkılarından bazıları şunlardır:
1. UYAP ile yargı ve yargı destek faaliyetleri hızlı ve etkin bir şekilde otomasyona geçirilmiş, yargı birimleri ile Bakanlık birimleri her türlü yargısal ve idari faaliyetlerini bilgi teknolojilerini kullanarak bilgisayar ortamında UYAP sisteminde yürütebilir hale gelmişlerdir.
2. Birim değil, fonksiyon bazlı geliştirilen UYAP ile tüm yargı birimleri arasında tam bir entegrasyon sağlanmıştır. UYAP’ın fonksiyon bazlı tam entegrasyonu sayesinde, yargısal birimler, iş ve işlemlerini etkin ve entegre süreçlerle yapabilme imkanına kavuşmuşlardır.
3. Yargı ve Bakanlık birimlerinin bilgi ve belgeleri, merkezi bir yapıya sahip UYAP sistem merkezinde elektronik ortamda tek bir yerde tutulmakta, bu bilgi ve belgelerde standart, doğruluk ve tutarlılık sağlanmaktadır.
4. Merkezi yapı ve birimler arasında dahili tam entegrasyon sonucu, veriler bir kez girilmekte, aynı verinin yeniden girilmesine gerek kalmamaktadır. Örneğin sanığın kimlik ve adres bilgilerinin savcılık aşamasında girilmesi yeterli olup, artık mahkeme aşamasında, Yargıtay’da temyiz aşamasında, kararın infazı aşamasında, dosyanın Türkiye’de başka yer yargı mercilerine gönderilmesi halinde bu merciler tarafından yeniden söz konusu bilgilerin girilmesine gerek kalmamaktadır. Dolayısıyla bu sayede iş gücünden tasarruf sağlandığı gibi veride tutarlık da sağlanmakta, bilgi farklılarından doğabilecek mağduriyetlerin önüne geçilmektedir.
5. Sistem içinde veri tek yerde tutulduğundan eksiksiz, doğru ve güncel veriye, ihtiyacı olan hâkim, savcı ve diğer yargı personeli tarafından mevzuatın tanıdığı yetki dâhilinde anlık ya da çok kısa denebilecek sürelerde ulaşılabilmektedir. Böylece bilgi ve belgelere kolay erişim sağlanmakta, hâkim, savcı ve personelin bu bilgi ve belgelere ulaşmak için harcayacakları zamandan, gönderecek birimin personelinin harcayacağı zamandan, bu bilgi ve belgenin başka birimden ihtiyacı olan birime fiziki olarak gelmesi için postada geçecek süreden ve kırtasiye masrafları ile posta masraflarından tasarruf sağlanmaktadır. Hâkim, savcı ve personelin fiziki yazışma için harcayacakları emeği başka işlerde kullanabilmeleri ve postada geçecek süreden tasarruf sağlanmasıyla yargıya hız kazandırılmaktadır.
6. Soruşturma ve davalarda bir kişi ile ilgili Türkiye’deki tüm dosyalar, mevzuatın tanıdığı yetki çerçevesinde hâkimlerimizin ve savcılarımızın on-line elinin altındadır. Bu bilgilere anında ulaşılabilmesi ile hem daha isabetli hem de daha hızlı karar verilebilmektedir.
7. Yargı sistemi içindeki birimler arasında yazışmalar, kâğıtsız ofis mantığında elektronik ortamda hızlı bir şekilde yapılabilmektedir
8. Davalarda ve soruşturmalarda posta yoluyla istenen ve aylarca sürebilen talimat işlemleri UYAP’ta tam entegrasyon ve on-line bağlantı sayesinde karşı birime anında iletilebilmekte, talimatı alan birim işlemi yaptıktan sonra anında cevabını gönderebilmektedir.
9. Görevsizlik, yetkisizlik ve birleştirme gibi nedenlerle başka yere gönderilmesi gereken dosyalar sistem üzerinden anında gönderilebilmektedir.
10. Adli Tıp birimleri de UYAP kapsamında bulunduğundan yargı birimlerinde karar verme sürecinde etkili olan adli tıp raporları, sistem üzerinden talep edilebilmekte ve yine bu raporlar sistem üzerinde hazırlanarak isteyen yargı birimine en kısa zamanda gönderilebilmektedir.
11. Temyiz edilen dosyaların Yargıtay’a, itiraz edilen dosyaların ise üst dereceli mahkemeye gönderilmesi ve geri dönmesi elektronik ortamda anında sağlanmaktadır.
12. Yargı birimleri arasında yazışmaların, talimat, dosya gönderme veya alma ve adli tıp raporu işlemlerinin UYAP sistemi üzerinden yukarıda belirtildiği şekilde yapılması sonucu, fiziki ortamda yazıların, talimat evraklarının dosyaların ve raporların muhatap birime gönderilmesi ve yine cevabının geri dönmesi için zimmet kayıtlarının yapılması, postaya verilmesi ve bunların ilgili birime iletilmesi için harcanacak emekten, kırtasiyeden ve posta masraflarından, postada geçecek süreden tasarruf sağlanmakta, bunların postada ya da bilgi ve belge alış verişinde bulunan birimlerde kaybolması gibi istenmeyen sonuçlar ortadan kaldırılmaktadır. Hâkim, savcı ve personelin fiziki yazışma için harcayacakları emeği başka işlerde kullanabilmeleri ve postada geçecek süreden tasarruf sağlanmasıyla yargıya hız kazandırılmaktadır.
13. Yargı birimlerinde dosya tevzi işlemleri sisteme önceden tanımlanan kriterlere göre otomatik olarak adil ve objektif şekilde yapılabilmektedir. Böylece dosyaların hangi mahkemeye veya icra dairesine tevzi edileceğinin önceden bilinmesi ve müdahale edilerek değiştirilmesi mümkün olmadığından bu konuda yapılabilecek yolsuzluk ve usulsüzlüklerin önüne geçilmektedir.
14. Dava dosyasındaki tarafların daha önce herhangi bir nedenle sisteme kaydedilmiş bilgilerinin ve aynı konuda varsa daha önce açılmış davalarının görülebilmesi sağlanmış, bu suretle kötü niyetli açılan mükerrer davaların tespiti imkânı getirilmiştir. UYAP sisteminden önce davacı aynı konuda birden fazla dava açabiliyor ve dosya istediği mahkemeye düştüğünde diğer mahkemelere açtığı davaları takipsiz bırakarak istediği sonucu elde edebiliyordu. Çünkü mükerrer davalardan mahkemenin haberi olmuyordu. İşte UYAP ile mahkemenin mükerrer davaları tespit edebilmesi sağlanarak bu konudaki usulsüzlüğün önüne geçilmektedir. Yine bir kişi hakkındaki aynı konuda başka başka savcılık ya da mahkeme tarafından yürütülen mükerrer soruşturma ya da kovuşturmanın tespiti sağlanarak emek kaybı önlendiği gibi farklı çıkabilecek kararlar dolayısıyla yaşanacak mağduriyet ve çelişkiler de önlenmektedir.
15. İnfaz edilecek ceza miktarı, harç ve yargılama masrafları gibi bazı hesaplamalar ile borç hesapları, faiz hesabı, kalan borç, tahsilât ve reddiyat hesapları, günlük, aylık kasa dökümleri gibi işlemler sistem yardımı ile otomatik olarak kolayca yapılabilmektedir. Ayrıca bu işlemlerde sistemin otomatik kontrolü ile insan unsurundan kaynaklanacak hataların en aza indirilmesi, yapılan yanlışlıkların daha işlemi yaparken anında görülebilmesi ve bu işlemlerin denetimi sağlanmaktadır.
16. Yargı birimlerince yapılan parasal işlemlerde kasa hesapları sistem tarafından otomatik kontrol edildiğinden, kasa hesabının tutmadığı anında ortaya çıkarılabilmekte, böylece bir takım usulsüzlük ya da yolsuzlukların önüne geçilmektedir.
17. Mahkemelerin yılsonlarında günlerce süren devir işlemleri çok kısa sürede otomatik olarak yapılabilmekte ve hâkim ve savcıların terfilerine esas iş cetvelleri de aynı şekilde birkaç dakikada ve en doğru şekilde alınabilmektedir. Böylece hâkim ve savcılar ile personelin emek ve mesailerini soruşturma ve davaların yürütülmesine ayırmaları sağlanarak yargıya hız kazandırılmaktadır.
18. UYAP ile yargı birimlerinin bilgi ve belge alış verişi içerisinde bulunduğu kamu kurumlarının merkezi yapıdaki bilgi sistemleri arasında entegrasyonlar kurulduğundan bilgi ve belge akışının on-line en kısa zamanda gerçekleştirilmesi sağlanmaktadır.
a. Bu çerçevede entegrasyon sağlanan Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü-Adli Sicil Bilgi Sistemi’nden sabıka kayıtları, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü-MERNİS’ten nüfus kayıtları ile Adres Kayıt Sistemi’nden adres kayıtları, Emniyet Genel Müdürlüğü-POLNET’ten ehliyet kayıtları, Merkez Bankasından döviz kurları, yargı birimlerince ihtiyaç halinde sistem üzerinden otomatik olarak alınabilmektedir. Belirtilen kayıtların sistemden otomatik alınmasıyla yargı sürecine hız kazandırılmakta, insan unsurundan kaynaklanan hataların önüne geçilmekte, emek, kırtasiye ve posta gibi masraflardan tasarruf sağlanmaktadır.
b. UYAP ile İçişleri Bakanlığı-KİHBİ sistemi entegrasyonu sonucunda kolluk güçleri, UYAP'ta aranan kişilerin sorgusunu yapabilmektedirler. Bu entegrasyon kurulmadan önce yargı birimleri aradıkları kişilere ait evrakları (yakalama ve tutuklama müzekkereleri) kolluğa gönderiyor, kolluk birimleri aranan kişilerle ilgili bilgileri KİHBİ sistemine kaydederek aramalarını sürdürüyordu. Bu durumda yargı birimlerinin kayıtları ile KİHBİ kayıtları eş zamanlı güncellenemediğinden kişiler haksız yere gözaltına alınabiliyordu. Ancak söz konusu entegrasyonun kurulmasıyla yargı birimleri ile kolluk kuvvetleri arasında aranan kişilere ilişkin bilgi alış verişi anında on-line olarak gerçekleştiğinden aranan kişiler etkin bir şekilde takip edilebilmekte ve daha önce ara süreçlerde gerçekleşen hatalardan ve kayıtlardaki uyumsuzluktan doğabilecek mağduriyetlerin önüne geçilmektedir. Ayrıca ara süreçler ortadan kaldırıldığından emek, kırtasiye ve posta gibi masraflardan tasarruf sağlanmaktadır.
c. PTT ile sağlanan entegrasyon sonucu tebligatların akıbetleri hangi postacıda olduğuna varıncaya kadar UYAP sistemi üzerinden takip edilebildiğinden, yargı birimleri duruşma günlerini ve yapacakları diğer işlemlerin zamanını en iyi şekilde ayarlayabilmektedir. Bu durum da yargıya bir nebze de olsa hız kazandırmaktadır.
d. UYAP ile Yargıtay Bilgi Sistemi arasında gerçekleştirilen entegrasyon ile temyiz edilen dosyaların sistem üzerinden anında Yargıtay’a gönderilmesi ve geri dönüşü sağlanmaktadır. Yine Yargıtay Bilgi Sisteminin UYAP sistem merkezi alt yapısını kullanması sağlanarak mükerrer yatırımların önüne geçilmiştir.
e. Yüksek Seçim Kurulu-SEÇSİS’in UYAP bilişim ağı alt yapısını kullanması sağlanarak seçim sonuçlarının en kısa zamanda kamuoyuna duyurulabilmesi sağlanmış ve ayrıca mükerrer yatırımların önüne geçilerek kamu kaynaklarında tasarruf sağlanmıştır.
19. UYAP iç ve dış birimlerle entegrasyonu sağlayarak, idarî ve yargısal süreçte mükerrer yapılan işlemlerle gereksiz uygulamaları, ara süreçleri ortadan kaldırmakta, sürat ve kolaylıklar sağlayarak, iş yoğunluğunu azaltmakta, personel açığından kaynaklanan sıkıntıları en aza indirmekte, posta ve kırtasiye gibi masraflardan tasarruf sağlamaktadır.
20. Yakalama ve gözaltı süreleri UYAP üzerinden etkin bir şekilde takip edilebilmektedir.
21. Sistemde gerçekleştirilen iş akışları, belgeler ve formlar açısından ülke genelini kapsayan standart ve tutarlılık sağlanmakta ve sistemde bulunan önceden hazırlanmış şablonlar sayesinde işlem süreleri kısaltılmaktadır. UYAP veri tabanı ile entegre bir şekilde çalışan UYAP Editör sayesinde soruşturmalarda ve davalarda müzekkere, tensip ve duruşma zaptı, karar, tebligat ve benzeri belgeler, sistemde bulunan ve önceden hazırlanan standart şablonlara yine sistemde bulunan gerekli bilgilerin otomatik getirilmesi suretiyle kolayca, standart ve hızlı bir şekilde hazırlanabilmektedir.
22. UYAP Karar Destek (Uyarı) Sistemi ile yargısal işlemlerin yapıldığı sırada belirlenmiş normal durumların ve mevzuatın dışına çıkıldığında kullanıcıya uyarı mesajları verilerek maddi ve usul hataları en aza indirilmekte ve her an bir denetim sağlanmakta, dolayısıyla kararların gereksiz yere bozulmasının ve davaların uzamasının önüne geçilmektedir. Örneğin çocuk hakkında duruşma gizli yapılması gerektiği halde hâkim açık duruşma yapmaya başlarsa sistem hâkimi duruşmanın gizli yapılması gerektiği hususunda uyarmaktadır.
a. Ayrıca yine bu sistem sayesinde aranan kişilerin takibinde ve yakalanmasında etkinlik sağlanmaktadır. Şöyleki; herhangi bir yargı birimince herhangi bir suçtan aranan kişinin T.C. kimlik numarası herhangi bir işlem yapmak için sisteme girildiğinde, sistem önce bu kişinin hangi mahkemece ve hangi dosyadan arandığı konusunda kullanıcıyı uyarmaktadır.
b. Yine UYAP ile nüfus kayıtlarının tutulduğu MERNİS arasında entegrasyonun sonucu olarak sanığın yargılama sırasında ölmesi durumunda sistem bu kişinin öldüğü uyarısını vermekte, böylece davanın gereksiz yere uzaması engellenerek düşme kararı verilebilmektedir.
c. Keza zaten cezaevinde bulunan bir kişi aranıyorsa, sistem bu kişinin cezaevinde bulunduğu uyarısını vermekte, bunun sonucu kişiye bir an önce ulaşılarak yargılamanın uzamasının önüne geçilmekte ve arama için harcanacak emek ve kırtasiyeden de tasarruf sağlanmaktadır. Ayrıca bir başkasının yerine cezaevine girme gibi sahtecilik olaylarını da aydınlatmayı sağlamaktadır.
23. Herhangi bir suçtan aranan kişilerin tüm yargı birimleri tarafından anında görülebilmesi, adli sisteme kaydolan kişilerin, daha önce işledikleri suç, aldıkları ceza, kimlik ve adres bilgilerine erişim sağlanmaktadır.
24. UYAP’ta bulunan Doküman Yönetim Sistemi (DYS) sayesinde elektronik ortamda yazışma ve gelen-giden evrakların ve iş akışlarının takibi kolayca yapılabildiğinden ve evrak versiyonları saklanabildiğinden bir evrak üzerinde kimin, ne zaman ve ne yaptığı, bu işlemi ne kadar sürede yaptığı, bu süre zarfında ilgilinin üzerindeki iş yükünün ne olduğu gibi hususlar ve varsa ihmaller kolaylıkla tespit edilebilmekte, böylece etkin bir yönetim ve denetim sağlanmaktadır. Elektronik ortamda saklanan evraklar kolay bir şekilde bulunabilmekte ve mevzuatın tanıdığı yetki çerçevesinde kolayca erişilebilmektedir.
25. Yargı birimlerinin karar vermesini destekleyecek altsistemler düzeyinde sorgulamalar yapabilecekleri ve karar alımına yönelik bilgiler sunabilen, metin biçimindeki dokümanlar içinden tam metin arama (full text search) yetenekleri bulunmaktadır. Bu özellik bilgi ve belgelere kolay erişimi sağlamaktadır.
26. UYAP’ta sağlanan rapor alma ve sorgulama imkânları ile aranan bilgi ya da dosya elektronik doküman arşivinden kolaylıkla bulunabilmektedir.
27. UYAP’tan önce kısıtlı parametrelere göre alınacak raporların ve istatistik verilerin dahi toplanması tüm yargı birimleriyle yapılan ve aylarca süren yazışmalarla ancak mümkün olduğu halde ve üstelik bunlarda tutarlıklılık ve doğruluk sağlamak çok zor iken UYAP’ta çok değişik parametrelere göre doğru ve tutarlı bilgilere dayalı raporlar ve istatistik verileri çok kısa denebilecek sürelerde alınabilmektedir. Bu rapor ve istatistiklerin yorumlanması ile sorunların daha doğru tespiti ve isabetli kararlar verilebilmesi mümkündür. Örneğin Türkiye’de rüşvet suçundan açılan davaların sayısı, sonuçları, bu davaların en çok hangi ilde açıldığı, çocuk suçluların sayısı, en çok hangi suçları işledikleri, Türkiye'nin bölgelerine göre bu suçların dağılımına ilişkin raporlar alınabilir ve bunların sonuçlarının yorumlanmasıyla doğru politikalar geliştirilebilir.
28. UYAP ile ceza infaz kurumları etkin bir şekilde yönetilebilmekte ve izlenebilmektedir. Ceza infaz kurumlarında bulunan mahkûm ve tutuklu sayıları, ceza infaz kurumlarının doluluk oranları, bunların kaçının kadın, kaçının erkek ya da kaçının çocuk olduğu, suçlarının ne olduğu gibi hususlarda merkezden anlık en güncel raporlar alınabilmektedir.
29. Hâkim ve savcıların VPN alt yapısıyla dosyalarına adliye dışından internet üzerinden ulaşabilmeleri sağlanmaktadır.
30. Hâkim ve savcıların adliye dışından yetkileri dâhilinde dosyalara erişebilmeleri, avukatların bürolarından dosyalarını takip edebilmeleri, vatandaşların da internet üzerinden dosyalarını takip edebilmeleri imkânı getirilerek yargılama faaliyetlerinde mekân ve zaman sınırı ciddi oranda kaldırılmış, ilgililerin dosyalarını daha etkin bir şekilde takip edebilmeleri sağlanmış, böylece zamandan tasarruf sağlanarak yargıya hız ve etkinlik kazandırılmıştır.
31. UYAP Bilgi Bankası ve UYAP Mevzuat Programı sayesinde hâkim ve savcılarımız ile diğer yargı personelimiz tüm mevzuata, içtihatlara ve kendilerine sık sık lazım olan diğer bilgilere en güncel haliyle mekândan ve zamandan bağımsız olarak istedikleri anda ulaşabilmektedirler. Böylece hâkim ve savcılar ile personel güncel mevzuata ve içtihatlara erişmedeki sıkıntılar ve külfetlerden kurtarılarak mesailerini asıl işlerine vermeleri sağlanmakta, bu bilgilere ulaşmak için harcanan emekten ve masraftan tasarruf sağlanmaktadır. Ayrıca güncel mevzuata ve içtihatlara ulaşamama nedeniyle kararların bozulmasının önüne geçilmektedir.
32. UYAP’ta hâkim ve savcılarımız ile adliyelerdeki tüm kadroların süratli ve sağlıklı bir biçimde takibi yapılarak personel hareketleri izlenebilmekte, izin, rapor, yetki ve disiplin gibi özlük işlemleri pratik ve etkin bir şekilde elektronik ortamda yapılabilmektedir.
33. Bakanlığımız merkez teşkilâtı ile taşra arasındaki her türlü yazışma (personele yapılması gereken tebligatlar, özlük haklarına ilişkin bildirimler, duyurular, genelgeler, mütalaalar, ayrılış ve başlayış yazıları, komisyonlar ve başsavcılıklar arasındaki tüm yazışmalar, vb.) elektronik ortamda UYAP programları ile gerçekleştirilebilmektedir.
34. Sistemde teftiş ve denetim etkin bir şekilde yapılabilmektedir. Adliyelerin yapılan teftiş işlemleri esnasında UYAP ortamındaki elektronik verilerin kullanılması ve istenen tüm rapor ve sorgulamaların çok kısa sürelerde gerçekleşmesi ile adalet müfettişlerinin çalışma zamanlarında büyük tasarruf, daha doğru ve tutarlı bilgilere ulaşma ve böylece denetimlerinde etkinlik sağlanmıştır. Ayrıca merkezden taşradaki bir adliyenin denetlenebilmesi mümkün hale gelmiştir. Bu şekilde denetimde zaman ve mekân sınırları kaldırılarak istenilen yerin istenilen zamanda kolayca denetlenebilmesi ile etkin bir denetim mekanizması kurulmuş ve dolayısıyla yolsuzluk ve usulsüzlüklerin tespiti kolaylaşmış, bu durumu bilenler için caydırıcı bir mekanizma olmuştur.
35. UYAP’ta hâkim ve savcılarımız ile diğer yargı personelimize elektronik posta (e-mail), serbest kürsü(sanal tartışma) ve internet kullanımı imkânları getirilerek hızlı bir iletişim sağlanmakta, bu suretle sorunların yargı camiası içerisinde tartışılması, bilgi, tecrübe ve fikir paylaşımları ile kısa sürede çözümler bulunması mümkün hale gelmektedir.
36. UYAP Avukat Bilgi Sistemi (Avukat Portalı) sayesinde, avukatlar bürolarından internet üzerinden sistemdeki vekâleti bulunan dava dosyalarını (vekâleti bulunmayan dava dosyalarını da yine sistem üzerinden ilgili hâkiminden onay alarak) inceleyebilmekte, bu dosyalardan suret alabilmekte; elektronik imza ile sistemdeki dava dosyalarına evrak katabilmekte, yeni dava dosyası açabilmekte ve harç ödeyebilmektedirler. Buna göre avukatlar bu bilgi sitemi sayesinde duruşmaya girme dışında adeta tüm işlerini bürolarından yapabilir hale gelmişlerdir.
37. UYAP Vatandaş Bilgi Sistemi (Vatandaş Portalı) sayesinde vatandaşlar da internet üzerinden T.C. kimlik numaralarını kullanarak UYAP kapsamında adli ve idari yargı birimlerinde görülmekte olan dava dosyalarının belli başlı safahat bilgilerini (duruşma günleri, dosyanın Yargıtay’dan dönüp dönmediği gibi) görebilmektedirler. Böylece vatandaşlar şu an itibariyle dosyaları hakkında basit bir bilgiyi öğrenmek için adliyeye gitmek zorunluluğundan kurtulmuştur.
38. UYAP SMS Bilgi Sistemi ile;
a. e-Devletten (Elektronik Devlet) m-Devlete (Mobil Devlet) geçilmesi için bir adım atılmıştır.
b. Vatandaşın zaman ve mekân sınırı olmadan talepte bulunabildiği devletten, vatandaşının hakkını takip eden ve hak kaybına uğramaması için kendisini bilgilendiren devlete geçmede önemli bir ilerleme sağlanmıştır.
c. Vatandaş hakkında açılan bir dava veya yargılama aşamasındaki bir işlem hakkında aracısız olarak önce kendisinin haberi olması ile vatandaşlara mükemmel bir hukuki koruma, bir alarm sistemi sağlanmış, mağduriyetlerin ve hak kayıplarının önüne geçilmesi hedeflenmiştir.
d. Avukat ve vatandaşların adliyelere giderek ilgili oldukları dosya ya da işlemler hakkında bilgi almak için harcadıkları zaman, emek ve masrafın ortadan kaldırılması imkânı sağlanmıştır.
e. Yargı birimlerince yapılan işlemlerin taraflara en hızlı şekilde her an her yerde bildirilmesi sağlanmaktadır.
f. Yargılama aşamasının tüm süreci önemli oranda şeffaf hale getirilmiş ve bunun sonucu olarak otomatik denetim sağlanmıştır.
g. Yargı birimleri için iş gücü kaybı engellenmektedir.
h. Yargının hızlanmasına katkı sağlanmıştır.
SONUÇ
Yukarıda UYAP’ın yargıya katkıları incelendiğinde; UYAP’ın kırtasiyeden, posta masrafından, iş gücünden ve zamandan tasarruf sağladığı, yargıya etkinlik getirdiği görülmekte, dolayısıyla yargılama giderlerini azalttığı ve yargıya hız kazandırdığı anlaşılmaktadır. UYAP ile avukatlar ve vatandaşlar adliyeye gitmek için yol masraflarından, gittikleri yerlerde konaklama gibi masraflardan, yolda ve adliyede beklemekten, bu işlere enerjilerini harcamaktan kurtularak harcamalarından ve zamandan çok büyük tasarruf sağladıkları, zamanlarını ve enerjilerini başka işlerine ayırabilmeleri imkânı elde ettikleri gibi, hâkim ve savcılar ile yargı personeli de avukatların ve vatandaşların taleplerini karşılamaktan kurtuldukları, bilgi, belge, mevzuat ve içtihatlara en kolay ve hızlı erişim ile zamanlarını asıl işlerine ayırabildikleri, avukat ve vatandaşlara sağlanan bilgilendirme ile yargıda şeffaflığın sağlandığı ortaya çıkmaktadır. Belirtilen hususların ekonomik getirisini ve sosyal faydalarını net olarak belirlemek mümkün olmamakla beraber sadece MERNİS’ten UYAP kapsamında çekilen 34.263.428 nüfus kaydının yazışma, kırtasiye, enerji, sarf malzemesi, personel gücü ve zaman kaybına uğramadan gerçekleştirildiğini söylersek ne kadar yüksek miktarda bir kazanç ve sosyal fayda sağlandığı ortaya çıkacaktır.